اغلب کشاورزان به محض دیدن آفت بر روی برگ و شاخه‌ها به سر وقت قوطی‌ها یا بسته‌هایی با اسامی و طرح‌های مختلف می‌روند که بر روی همگی آنها یک علامت مشترک است، علامت دو استخوان و یک جمجمه!
در حالی که سالیانه میلیون‌ها لیتر از سموم شیمیایی برای مبارزه با آفات زیستی مزارع و باغات مصرف می‌شود، امروزه خود این سموم شیمیایی به آفت جان محیط زیست، انسان و چرخه حیات بدل شده است. بی مقدمه باید بگوییم یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین راه‌های جایگزین برای کاهش و حذف استفاده از سموم شیمیایی کمک گرفتن از مادر طبیعت و فرزندانش است: حشرات پارازیت و شکارگر!
به طور عمومی به این سیستم جالب، کنترل بیولوژیک با آفات کشاورزی اطلاق می‌گردد و در این بین حشرات پرچم‌دار این مبارزه هستند. بسیاری از حشرات شکارگر با رغبت و اشتهایی کامل به خوردن حشرات آفات محصولات کشاورزی می‌پردازند یا حشرات پارازیت با نیش زدن و تخم گذاری در بدن حشرات آفت آنها را عملا نابود می‌کنند.
برای کمک گرفتن از این مبارزان خستگی‌ناپذیر، تنها کاری که باید انجام دهیم شناسایی آنها توسط حشره‌شناسان، بررسی به کمک کارشناسان کشاورزی، پرورش تولیدکنندگان و رهاسازی توسط کشاورزان در سطح زمین‌های کشاورزی است. البته نگران نباشید لازم نیست الان منتظر طی شدن همه این مراحل باشید، بسیاری از این شکارگران کوچک شناسایی و معرفی شده‌اند و مزارع پرورشی حشرات (انسکتاریوم‌ها) نیز در حال گسترش‌اند.
شاید شما نیز با برخی از این حشرات شکارگر آشنا باشید. کفشدوزک هفت نقطه مشهور‌ترین مبارز بر علیه شکار آفات و حذف سموم شیمیایی در مزارع و باغات دنیا است. از سوی دیگر آفات مهم کشاورزی دنیا نیز شامل حشراتی چون شته‌ها، شپشک‌ها، سفید‌بالک‌ها، پسیل‌ها، کنه‌های گیاه‌خوار، حلزون‌ها، راب‌ها و لارو‌های بسیاری از دیگر حشرات هستند. پس یک نبرد تمام عیار در پیش است، کشاورزان مسئولیت پذیر، تفکر کشاورزی ارگانیک و حشرات مبارز در یک سو و قوطی‌های سموم شیمیایی و آفات با پرچم سیاه منقوش به استخوان و جمجمه در سوی دیگر!
برای پیروزی در این جنگ مهم شناختن بهتر هریک از سربازان و توانایی‌های شان بسیار حائز اهمیت است پس بیش از این وقت را از دست نمی‌دهیم و به سر وقت معرفی تعدادی از شاخص‌ترین آنها می‌رویم.
کفشدوزک‌های بالغ به سرعت می‌توانند تکثیر شوند و در عرض یک ماه تعدادشان چند برابر شود و جالب است بدانید هر یک از آنها در طی عمر خود تا 2000 شته را می‌بلعد. کفشدوزک مشهور هفت نقطه از شته‌ها، شپشک‌ها و پوره‌های آنها تغذیه می‌کند. کفشدوزک کریپتولموس که به قاتل شپشک آردآلود و بالشک مرکبات مشهور است. کفشدوزک کنه‌خوار که همان‌طوری از نامش پیداش، به سراغ کنه‌های گیاه‌خوار و به طور خاص کنه تارعنکبوتی می‌رود. کفشدوزک هیپودامیا که بسیار شکموست و با حرص و طمعی مثال‌زدنی شته‌ها را می‌خورد و کفشدوزک استرالیایی که از آنها برای کنترل شپشک‌های مرکبات می‌توان کمک گرفت.
مورچه‌های دنیا را بیش از بیست‌هزار گونه مختلف تخمین می‌زنند و در این بین تعدادی از آنها نیز به عنوان شکارگرانی فوق‌العاده کارآمد به درو کردن حشرات و آفات مشغول‌‌اند. به خصوص حشرات خاکزی را به خوبی کنترل می‌نمایند و در برخی نقاط به عنوان شکارگران بیولوژیک آفات مرکبات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در صف حشرات مبارزه بیولوژیک نام برخی از خانواده دوبالان که ما به اسم مگس آنها را می‌شناسیم نیز وجود دارند. مگس‌هایی که خود به دزدمگسان مشهورند و لارو بسیاری از مگس‌های گل را شکار می‌کنند. همچنین مگس‌هاس سارکوفاژیده می‌توانند در کنترل حلزون‌های برگ‌خوار مورد استفاده قرار گیرند.
طبیعت و ادامه حیات آن همواره با نام زنبور‌ها گره خورده است. به همین خاطر وقتی صحبت حفاظت از محیط زیست و مبارزه بیولوژیک با آفات به منظور کاهش استفاده از سموم شیمیایی پیش می‌آید، گونه‌های مختلفی از زنبور داوطلب هستند. بسیاری از زنبور‌های شکارگر و پارازیت می‌توانند در کنترل و دفع آفات مهم کشاورزی نقش‌آفرینی نمایند. از جمله مشهور‌ترین این زنبور‌ها در کشورمان، زنبور تریکوگراما است، که می‌تواند لارو بسیاری از پروانه‌های آفت، کرم‌های ساقه‌خوار برنج و ذرت و از همه مهم‌تر کرم گلوگاه انار و کرم سیب را کنترل نماید. زنبور اسپالانژیا نیز از کنترل‌کننده‌های قدرتمند برخی مگس‌ها هستند. زنبور‌های خانواده وسپیده یا کاغذ‌ساز نیز با تغذیه از لارو حشرات عملکرد خوبی در مبارزه بیولوژیک دارند. زنبور‌های انکارسیا نیز به عنوان دشمن طبیعی بسیاری از آفات کشاورزی محسوب می‌شوند.
سن‌های شکارگر نیز می‌توانند با تغذیه از مایعات بدن آفاتی چون تیپس‌ها، جوربالان، ناجوربالان، بال‌پولکداران و کنه‌ها نقش مهمی را در راه رهایی از سموم کشاورزی بازی کنند. در ادامه ارتش سنجاقک‌ها و آسیابک‌ها نیز از آسمان به شکار فعالانه بسیاری از حشرات آفت و لارو‌ها و پوره‌هایشان می‌پردازند. بال‌توری‌های سبز نیز با توانایی شکار شپشک‌های آردآلود و تغذیه از تخم کنه‌های تارعنکبوتی در این لیست قرار می‌گیرند.
این چند مورد تنها برخی از آشنا‌ترین حشرات مبارزه بیولوژیک با آفات کشاورزی هستند و با کمی جستجو و تحقیق می‌توان به طور اختصاصی برای بسیاری از محصولات و شرایط و آفات خاص بهترین حشرات شکارگر را شناسایی و انتخاب نمود تا با کمک آنها دیگر نیازی به استفاده از سموم شیمیایی برای کنترل آفات محصولات کشاورزی نباشد.
