این پرسش که چرا امروز باید به سمت احداث باغ‌های نسل جدید برویم، فقط یک سؤال فنی نیست؛ بلکه دغدغه‌ای مرتبط با آینده کشاورزی و امنیت غذایی کشور است. از آنجایی که باغ‌بازار خود را به‌عنوان یک شرکت باغ‌سازی تعریف کرده و رسالت اصلی‌اش را ایجاد و توسعه نسل جدید باغ‌های میوه در ایران می‌داند، پرداختن به چرایی این رویکرد کاملاً ضروری است. این رسالت تنها یک رویکرد تجاری نیست؛ بلکه پاسخی است به مجموعه‌ای از چالش‌ها که سال‌هاست بخش باغداری کشور را درگیر خود کرده است.
در سال‌های اخیر بخش کشاورزی با چالش‌هایی روبه‌رو شده که در نتیجه، ادامه دادن روش‌های سنتی دیگر امکان پذیر نیست. تغییرات اقلیمی، کاهش منابع آب، عملکرد پایین باغ‌ها، افزایش هزینه‌های تولید و نیاز روزافزون به محصولات باکیفیت در رقابت با سایر تولید کنندگان، همگی موجب شده‌اند که احداث باغ‌های نسل جدید از یک انتخاب، به یک ضرورت ملی تبدیل شود.
باغ‌های نسل جدید
وقتی از باغ‌های نسل جدید سخن می گوییم، منظور فقط تغییر در شیوه ی کاشت درختان نیست. این نسل تازه از باغ‌ها پاسخی است به چالش‌هایی که پیش روی باغداران قرار دارد؛ از کمبود آب و هزینه‌های بالای تولید گرفته تا تغییرات اقلیمی و ریسک های بازار.
در این نگاه نو، همه‌چیز دوباره تعریف و ساماندهی می‌شود؛ انتخاب نهال، طراحی باغ، فناوری آبیاری، شیوه تغذیه ، فرآیندهای برداشت و حتی روش های تامین منابع مالی. باغ‌های نسل جدید با تکیه بر طراحی علمی، فناوری‌های تازه و مدیریت هوشمند، از الگوهای سنتی فاصله می‌گیرند و به‌سمت کشاورزی مدرن، بهره ور، مردم پایه و سازگار با محیط‌زیست حرکت می‌کنند؛ مسیری که هدفش روشن است: حفظ جایگاه ایران در میان تولید کنندگان محصولات باغی با بهره وری بالاتر و به صورت پایدار.
در ادامه این ضرورت را از سه منظر بررسی می‌کنیم:
- منظر اقتصادی
اقتصاد باغداری یکی از بخش‌های مهم و با کیفیت اقتصاد ایران است. محصولاتی مثل پسته با حدود یک میلیارد دلار و خرما با چهارصد میلیون دلار درآمد سالانه ناشی از صادرات، نشان می‌دهند که این بخش چه ظرفیت بزرگی در ارز آوری برای کشور دارد. از دیگر سو، بازار داخلی میوه نیز اندازه ی بزرگی دارد و توجه به تولید داخلی می‌تواند کشور را از واردات بی‌نیاز کند، اما با وجود این ظرفیت‌ها، یک چالش جدی وجود دارد و آن هم بهره‌وری پایین در باغ‌های سنتی است. بسیاری از باغ‌ها به دلیل طراحی قدیمی، آبیاری غیراصولی، انتخاب نادرست ارقام و نبود مدیریت علمی، عملکردی کمتر از حد انتظار دارند. این موضوع از جهات مختلف خود را نشان می‌دهد:
- مصرف آب بیشتر
- بازار پسندی کمتر
- سازگاری کمتر با شرایط اقلیمی
در چنین وضعیتی حتی کمی افزایش بهره‌وری می‌تواند منافع قابل توجهی برای اقتصاد کشور داشته باشد. باغ‌های نسل جدید دقیقاً برای پاسخ به همین نیازها شکل گرفته‌اند. با طراحی فشرده‌تر، استفاده از ارقام پربازده و پایه‌های مناسب، آبیاری هوشمند و مدیریت دقیق تغذیه، این باغ‌ها:
- عملکرد را به‌طور قابل ملاحظه ای افزایش می‌دهند.
- هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهند.
- کیفیت و یکنواختی محصول را بالا می‌برند.
- و پایداری اقتصادی بلندمدت ایجاد می‌کنند.
به زبان ساده، این باغ‌ها کمک می‌کنند که با مصرف کمتر منابع، محصولات باغی را در مقیاس وسیع‌تر و با کیفیت بالاتر تولید کنیم؛ همان چیزی که اقتصاد امروز ایران به آن نیاز دارد.
- منظر زیست محیطی
بر هیچ‌کس پوشیده نیست که بخش‌های بسیاری از ایران با چالش‌های جدی محیط‌زیستی روبه‌رو هستند؛ از کاهش شدید بارش‌ها گرفته تا فرو نشست زمین به دلیل برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی. در چنین شرایطی، ادامه دادن روش‌های سنتی باغداری که مصرف آب بالا، بازده پایین و تأثیرات منفی بر محیط‌زیست دارند، دیگر ممکن نیست. بخش بزرگی از باغ‌های کشور هنوز با روش های کهنه و منسوخ گذشته آبیاری می‌شوند؛ روشی که اتلاف آب در آن بالاست و هیچ تناسبی با شرایط اقلیمی امروز ایران ندارد. به همین دلیل، اصلاح نظام آبیاری و حرکت به سمت روش‌های نوین در باغ‌های مدرن یک ضرورت جدی است، نه یک انتخاب.
به‌عبارت دیگر، مصرف بالا، بازده پایین و فشار فزاینده بر منابع طبیعی، شرایطی ایجاد کرده که ادامه مسیر فعلی نه فقط از نظر اقتصادی، بلکه از نظر زیست‌محیطی نیز غیر ممکن باشد.
در این شرایط، باغ‌های نسل جدید نقشی بسیار حیاتی دارند:
- مصرف آب را به‌واسطه سیستم‌های آبیاری هوشمند و طراحی اصولی کاهش می‌دهند.
- فشار بر منابع طبیعی را کم می‌کنند و اجازه نمی‌دهند محیط‌زیست بیش از این آسیب ببیند.
- امکان سازگاری بهتر با تغییرات اقلیمی مانند خشکسالی‌های طولانی‌مدت را فراهم می‌سازند.
اگر باغ‌بازار بخواهد رسالت خود را در توسعه باغ‌های نسل جدید محقق کند، بخش زیست محیطی دقیقاً یکی از اصلی‌ترین چالش هاست چراکه باغداری پایدار بدون توجه به فردای زمین، آب و محیط‌زیست معنا ندارد.
- منظر اجتماعی
از منظر اجتماعی، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های باغ‌های نسل جدیدی که باغ‌بازار احداث می‌کند، مردمی بودن آن‌هاست. در باغ‌بازار، مردم می‌توانند در ایجاد و توسعه این باغ‌ها سهیم شوند؛ مدلی که باعث می‌شود هم باغدار و هم مردم شهر نشین، از احداث باغ های نسل جدید منفعت بدست بیاورند. برای باغدار، این مشارکت یعنی دسترسی به سرمایه، دانش و مدیریت نوین؛ چیزی که به او کمک می‌کند باغ های بهتر، زود بازده تر و پایدارتر بسازد. برای مردم هم این مشارکت فرصتی است تا بدون داشتن زمین یا تجربه کشاورزی، در تولید واقعی محصولات باغی نقش داشته باشند و از ارزش ایجادشده در یکی از با کیفیت ترین بخش های اقتصاد کشور سهم ببرند؛ در نتیجه، باغ‌های نسل جدید باغ‌بازار فقط یک پروژه کشاورزی نیستند؛ بلکه یک حرکت اجتماعی بر مبنای مدل اقتصاد مردم پایه ی باغ بازار و اثر گذاری وسیع هستند که رابطه شهروندان با کشاورزی را نزدیک‌تر می‌کنند، اقتصاد محلی را تقویت می‌کنند و حس مسئولیت جمعی نسبت به زمین و محیط‌زیست را افزایش می‌دهند.
